ବିବିଧ କବିତା

ସୁବାସ କରେ ବିତରଣ ।

ତେସନେ ସଂସାରକଷଣେ

ବିତରେ ସାଧୁ ପ୍ରେମଧନେ ।୧।

କାଞ୍ଚନ ଅଗ୍ନିପରୀକ୍ଷାରେ

ଝଟକେ ତେଜେ ଯେ ପ୍ରକାରେ,

ସଜ୍ଜନ ଦୁଃଖାଗ୍ନିରେ ଦହି

ପୁଣ୍ୟର ତେଜରେ ଶୋଭଇ ।୨।

ଏକାଗ୍ର ଦୃଷ୍ଟି ନିରନ୍ତର

ରଖି ଯେ ଲକ୍ଷ୍ୟେ ପେଶେ ଶର,

ଲକ୍ଷ୍ୟ ଭେଦଇ ସେହି ଜନ

ଲଗାଇ ତହିଁ ପ୍ରାଣ ମନ ।୩।

ସିଦ୍ଧି ଲଭିବ ଯଦି ନରେ,

ତେବେ ଏକାଗ୍ର ମାନସରେ

ସ୍ଥିର ସଂକଳ୍ପ ଅନୁସରି

କୌଶଳେ କର୍ମ ଯାଅ କରି ।୪।

ଫଳଭରେ ଅବନତ ଯଥା ତରୁଗଣ,

ଜଳଭରେ ଅବନତ ନୀରଦ ଯେସନ,

ନାନାଗୁଣେ ସେହିପରି ନମ୍ର ସାଧୁଜନେ,

ଐଶ୍ୱର୍ଯ୍ୟରେ ମଧ୍ୟ ଗର୍ବ ନ ବହନ୍ତି ମନେ ।୫।

ପାଦମସ୍ତକେ ଯଥା ରୌଦ୍ରତାପ ସହି

ଛାୟାଦାନେ ପଥିକର ସନ୍ତାପ ହରଇ,

ସ୍ୱସୁଖକାମନା ତେଜି ବହୁ କ୍ଲେଶ ସହି

ସାଧୁଜନ ତଥା ଲୋକ-କଲ୍ୟାଣ ସାଧଇ ।୬।

ଅସାଧୁ ହୁଅଇ ସାଧୁ ସାଧୁର ସଙ୍ଗରେ,

ନିର୍ମଳ ପଙ୍କିଳ ଜଳ ନିର୍ମଳାଯୋଗରେ ।

ସଲିଳ ସଞ୍ଚୟ କରି ବାରିଦ ଯେସନ

ଲୋକହିତ ଲାଗି ତାହା କରଇ ବର୍ଷଣ

ସାଧୁଜନ ସେହିରୂପେ ଅରଜିଣ ଧନ

ଲୋକହିତ ଲାଗି ତାହା କରେ ବିତରଣ ।୭।

କାଞ୍ଚନ ବିଶୁଦ୍ଧ କିମ୍ବା ସେ ଅଟେ ମିଶ୍ରିତ,

ଜଣାପଡ଼େ ଅନଳରେ ହେଲେ ପରୀକ୍ଷିତ ।

ସାଧୁତା ବେ ଅସାଧୁତା ମନୁଷ୍ୟର ତଥା

ବିପଦକାଳରେ ଜଣାପଡ଼ଇ ସର୍ବଥା ।୮।

ବାଳୁଙ୍ଗା ଉପାଡ଼ି କ୍ଷେତୁଁ କୃଷକ ଯେସନ

ଶସ୍ୟକୁ ବଢ଼ାଏ କରି ବିବିଧ ଯତନ,

ଉପାଡ଼ିଣ ହୃଦୟରୁ କୁପ୍ରବୃତ୍ତିଗଣ

ସୁଜନେ ସଦ୍‌ଗୁଣଚୟ କରନ୍ତି ବର୍ଦ୍ଧନ ।୯।

ମା’ ନାମ ମଧୁର ଅମୃତ-ସମାନ,

ମା’ ନାମେ ଶୀତଳ ହେଉ ମୋହର ପରାଣ

।୧।

ପିତାମାତା ଗୁରୁଜନ ଦେବତା ସମାନ,

ତାଙ୍କୁ ଭକ୍ତିଭରେ ସେବି ହେବି ସୁସନ୍ତାନ

।୨।

ଭାଇଭଗିନୀଙ୍କୁ ସ୍ନେହ କରି ଅନୁକ୍ଷଣ

ଧନ୍ୟ ହେଉ, ଧନ୍ୟ ହେଉ ଏମୋର ଜୀବନ

।୩।

ପରଦୁଖେଃ ଦୁଃଖୀ ହୋଇ ଦୁଃଖୀ ଜନ ପ୍ରତି

ଦୟା କରି ହେବି ମୁହିଁ ସୁଶୀଳ ସୁମତି

।୪।

ବିଶ୍ୱପତି ପ୍ରାଣଦାତା ପରମ ଈଶ୍ୱରେ

ଭଜିବି ପୂଜିବି ମୁହିଁ ସଦା ଭକ୍ତିଭରେ

।୫।

ମୁଖେ ସଦା ସତ୍ୟକଥା, ସତ୍ୟଚିନ୍ତା ମନେ,

ମୁଖେ ଅବା ମନେ ମିଥ୍ୟା ନ ରଖିବି କ୍ଷଣେ

।୬।

ସ୍ୱଦେଶ ସ୍ୱଗୃହ ଅଟେ ସ୍ୱରଗ ସମାନ,

ଦେଶହିତେ ଗୃହହିତେ ଲଗାଇବି ପ୍ରାଣ

।୭।

ଏ ବ୍ରହ୍ମାଣ୍ଡେ ଏ ଜୀବନେ ମହାଶାସ୍ତ୍ର ଜାଣି

ବିନୟେ ଶିଖିବି ଜ୍ଞାନ, ହେବି ତହୁଁ ଜ୍ଞାନୀ

।୮।

ମଙ୍ଗଳ ସୁନ୍ଦର ସତ୍ୟ ଲୋଡ଼ି ନିନ୍ତର

ଧନ୍ୟ ହେଉ, ଧନ୍ୟ ହେଉ ଜୀବନ ମୋହର

।୯।

ମହାକାଳ-ଅବତାର ହେ ନବ ଅତିଥି,

ୠତୁ ମାସ ପକ୍ଷ ଦିନ ବେଳା ବାର ତିଥି–

ବିଧି ଅନୁକ୍ରମେ ଭବେ ତୁମ୍ଭେ କି ଆହୂତ ?

ପ୍ରତିକ୍ଷଣ ନୁହଇ କି ତବ ସ୍ଥିତି-ପୂତ?

ନୁହଁ କି ହେ ନିତ୍ୟ ପୁରାତନ, ନିତ୍ୟ ନବ ?

କେ ଜାଣେ କେବଣ କ୍ଷଣେ ତୁମ୍ଭର ସମ୍ଭବ ?

ହେ ବରେଣ୍ୟ, ଅଦଭୁତ ସିଦ୍ଧ ଅବଧୂତ ।

ଆସ ଆସ ଆସ ମୋର ହୃଦୟ-ଶ୍ମଶାନେ,

ଦଗ୍‌ଧ ଯହିଁ କେତେ ଆଶା କେତେ ମନୋରଥ,

ନବ ଆଶା ନବ ଭାବ ସଞ୍ଚାରି ପରାଣେ

ଫିଟାଇ ଦିଅ ହେ ନବ କଲ୍ୟାଣର ପଥ,

ପୁଣ୍ୟ ଉତ୍ସାହର ମନ୍ତ୍ର ଉଚ୍ଚାରି ସଘନେ

ଉଦ୍ଧାର ଉଦ୍ଧାର ଏହି ଦୀନହୀନ ଜନେ ।

ଅତୀରର ରାଜ୍ୟେ ସେହି ଶାଶ୍ୱତ ସମ୍ପଦ

ଅତୀତ-ଦାୟାଦରୂପେ ଲଭିଛ ବରଦ,

ବିତର ଏ ଭବେ ଏବେ ତାହା ନିରନ୍ତର,

ଲୁବ୍‍ଧ ସ୍ୱାର୍ଥ-ପର କ୍ରୂର ନର-ଦାନବର

କୁଟିଳ ନିର୍ଲଜ୍ଜ ମଦମତ୍ତ ଅତ୍ୟାଚାରେ

ବିନାଶି ବିସ୍ତାର ରାଜ୍ୟ ଦେବ-ମାନବର

ୠଷିଜନ ହିରଣ୍ମୟ ହୃଦୟ-ଆଧାରେ

ନିହିତ ଯେ ସ୍ୱର୍ଗରାଜ୍ୟ ସେହି ଶାନ୍ତିଧାମ

ସତ୍ୟର ନ୍ୟାୟର ବଳେ କର ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ,

ଅନ୍ତରର ମହୋଦାର ସୁମଙ୍ଗଳ କାମ

ନରନାରୀ ଅନ୍ତରରେ ହେଉ ବିସ୍ଫାରିତ,

ଦବ୍ୟ ଜ୍ଞାନ ଶୁଦ୍ଧ ପ୍ରୀତି ଦିଅ ହେ ସକଳେ,

ସ୍ୱର୍ଗର ପୌରୁଷ ଜାଗୁ ଅବନୀ-ମଣ୍ଡଳେ ।

ହେଲେହେଁ ଜଡ଼ିତ ଶତ-ଭ୍ରାନ୍ତିର ଜଞ୍ଜାଳେ,

ସତ୍ୟର ବିରୁଦ୍ଧ ଅବା ଅସିଦ୍ଧ ଅକାଳେ,

ତଥାପି ଆଚରଣୀୟ ସଦା ଲୋକାଚାର,

କପଟତା ଭଣ୍ଡତାର ହେଉ ସେ ଆଧାର,

ହେଉ ପଛେ ନାନା ଆଧି-ବ୍ୟାଧିରେ ଦୂଷିତ,

ଉପୁଜାଇ ଅତ୍ୟାଚାର ହତ୍ୟା କଳୁଷିତ,

ତଥାପି ଅଟଇ ଧର୍ମ ଭବେ ଲୋକାଚାର ।

ସଂସାର-ଦେବତା-ପଦତଳେ ହେ ମାନବ ;

ସମର୍ପ ଜୀବନ-ମନ ରଜନୀ ଦିବସ,

ଲଭିବ ଅମରାବତୀ-ଆମୋଦ-ବୈଭବ,

ମିଳିବ, ଲୋଡ଼ିବ ଯାହା ଧନ ମାନ ଯଶ ।

ସଂସାରର ଏହି ଧର୍ମ, ଏ ଅନୁଶାସନ ।’’

ସେ ଧର୍ମର ପୁରୋହିତ ଭଣନ୍ତି ଏସନ ।

ଦେଖି ନାନା ପ୍ରେୟଃପୂର୍ଣ୍ଣ ସେ ସଂସାରପଥେ

ଲୋକାକୀର୍ଣ୍ଣ ସୁବିସ୍ତୀର୍ଣ୍ଣ ଚଢ଼ି ମନୋରଥ

ଚଳେ ସେହି ପଥେ ନର ଉଲ୍ଲସିତ ମନେ,

ଅର୍ଜେ ଅର୍ଥ ଯଶ ମାନ ମାତି ପ୍ରଲୋଭନେ,

କାମନା-କାମିନୀ-ମାୟା ନାଗପାଶେ ଶେଷେ

ପାଲଟଇ କ୍ରୂର ବ୍ୟାଘ୍ର ଅବା ମୂଢ଼ ମେଷେ

ପାସୋରିଣ ମାନବର ସ୍ୱର୍ଗୀୟ ଜୀବନେ ।

ତେଣୁ ଘୋର ରିପୁ-ଉପଦ୍ରବେ ଏ ସଂସାର

ପରିଣତ ପୈଶାଚିକ ପାତାଳ ବିବରେ,

ଅବା ଭୂତପ୍ରେତମୟ ଭୀମ ଶ୍ମଶାନରେ ।

କେ ଦେଖିବ ଦେଖ ଏହି ବିଭତ୍ସ ବିକାର !

ଏ ଦାରୁଣ ପରିଣତି ନିରେଖି ନିଜର

ଚମକି ନ ପଡ଼ି କି ହେ ଭବ-ଦାସ ନର !

ବରଷିଛି ତୋ ମସ୍ତକେ ବତ୍ସ ! ଅହର୍ନିଶ ।

ସ୍ୱରଗର ପ୍ରେମ-ସୁଧାଧାରା ଅବିରତେ

ରଖିଛି ଆଦରେ ତୋତେ ଏ ମହାଜଗତେ ।

ସେହି ବିଶ୍ୱଜନନୀର ଶ୍ରୀଚରଣପ୍ରାନ୍ତେ

ଆଜି ତୋ ଜନମ-ଦିନେ ବସିଣ ଏକାନ୍ତେ,

ଆକୁଳ ଅଗ୍ରଜ ତୋର କୃତଜ୍ଞ ଅନ୍ତରେ

ଆଜନ୍ମ ଜୀବନ-ବାର୍ତ୍ତା ସ୍ମରି ଭକ୍ତିଭରେ,

ସ୍ନେହର ପ୍ରତିମା ତାର ତୋତେ ପ୍ରାଣେ ଧରି,

ପିତୃ-ମାତୃ-ଭ୍ରାତୃ-ସ୍ନେହେ ଆଲିଙ୍ଗନ କରି

ସ୍ନେହର ଚୁମ୍ବନ ଦେଇ ଆନନେ ତୋହର

ବନ୍ଦଇ ଆନନ୍ଦେ ବିଶ୍ୱଜନନୀ ପୟର;

ବ୍ୟାକୁଳେ ମାଗଇ ସେହି ଅଭୟ ଚରଣେ,

ରଖ ମା’ ରଖ ମା’ ମୋର ଅନୁଜ ଜୀବନେ ।

ଅନନ୍ତ ମଙ୍ଗଳମୟ ପ୍ରେମ-ଛାୟାତଳେ

ଦିବ୍ୟାଲୋକ ଦିଅ ମାତା ହୃଦ-ଶତଦଳେ ।

ଅନନ୍ତ ପ୍ରେମରେ ମଧୁମୟ ଆଲିଙ୍ଗନେ

ଅନନ୍ତ ସ୍ନେହର ପୁଣ୍ୟ ଅମୃତ ଚୁମ୍ବନେ

ସାର୍ଥକ ସଫଳ ଧନ୍ୟ କର ତା ଜୀବନ,

ଶ୍ରୀପଦେ ମାଗଇ ଭିକ୍ଷା ଏ ଅଧମ ଜନ ।

ଜଡ଼ତା-ନିଦ୍ରାର ଅବସାନେ ।

ଆଜି କି ତୁମ୍ଭର ମାନବହୃଦୟ,

ମାନବର ଆଶା-ଉତ୍ସାହ-ଅଭୟ,

ମାନବର ବିଶ୍ୱ-ପ୍ରେମ ସୁଧାମୟ,

ଲଭିଅଛି ବିଧିର ବିଧାନେ ।୧।

ଦୂରେ ଫିଙ୍ଗି କ୍ଷୁଦ୍ର ସ୍ୱାର୍ଥର ବନ୍ଧନ,

ପୁଣ୍ୟ ପୁରୁଷାର୍ଥେ ନିବେଶିଣ ମନ,

ନିବେଦିବ କି ହେ ମାନବଜୀବନ,

ଉତ୍କଳର ମଙ୍ଗଳ-ସାଧନେ ।୨।

ମାନବ-ସମାଜେ ଅତି ଦୀନହୀନ

ଲଜ୍ଜିତ ଲାଞ୍ଛିତ ଭ୍ରାନ୍ତ ପରାଧୀନ,

ଦେଖିଣ ଏ ଘୋର ଦୁର୍ଗତି-ଦୁର୍ଦ୍ଦିନ,

ଡାକୁଛ କି କରୁଣାନିଧାନେ ।୩।

ଅତୀତର ପୁଣ୍ୟ ଗୌରବ ସ୍ମରଣେ,

ଭବିଷ୍ୟତର ଆଶା-ଉଷା ଦରଶନେ,

ଅମୃତ ଅଭୟ ମନ୍ତ୍ରର ସାଧନେ

ଦୀକ୍ଷିତ କି ହୋଇବ ହେ ପ୍ରାଣେ ।୪।

ଉଭାହୁଅ ତେବେ ଅଟଳ ସଂକଳ୍ପେ,

ପରିହରି ବୃଥା ବିଳାସର ତଳ୍ପେ,

ତେଜିଣ ଅସାର ବାବଦୂକ-ଗଳ୍ପେ,

ଜାଗ ଜାଗ ବିଧିର ଆହ୍ୱାନେ ।୫।

ଅଗ୍ରସର ହୁଅ ବିଶ୍ୱାସର ବଳେ,

ମିଶିଯାଅ ମୁକ୍ତି-ତୀର୍ଥଯାତ୍ରି-ଦଳେ

କର ଆରୋହଣ ଉନ୍ନତି-ଅଚଳେ

ମହାନନ୍ଦେ ଗାଇ ଜୟ-ଗାନେ ।୬।

ଦେହ-ମନ-ଧନ-ଜୀବନ-ଯୌବନ,

ବିଧାତାର ପଦେ କରି ସମର୍ପଣ,

ଜ୍ଞାନ-ପ୍ରେମ-ପୁଣ୍ୟ କରି ଉପାର୍ଜନ,

ବଢ଼ାଅ ହେ ଉତ୍କଳ-ସମ୍ମାନ ।୭।